Stowarzyszenie Mensa

Mensa jest międzynarodowym stowarzyszeniem, zrzeszającym osoby o ilorazie inteligencji kwalifikującym do 2 górnych procent populacji. Mensa w Polsce powstała w 1989 roku. Pierwszą sesję testową poprowadził w Warszawie Ed Vincent, ówczesny dyrektor administracyjny Mensa International.

Ćwiczenia dla bystrzaków – seria Młody Einstein

• Przygotowane przez fachowców  zajmujących się na co dzień pracą z dziećmi

• Program zawiera serie gier i ćwiczeń wspomagających rozwój dzieci oraz kształtujących poszczególne umiejętności

• Działa ogólnorozwojowo, wszechstronnie rozwija i utrwalają umiejętności

Alik – już idę do szkoły

Ten dydaktyczny multimedialny CD-ROM jest zespołem gier nauczających oraz odpowiednich metod poznawczych, które są ukierunkowane w stronę przyswojenia i powtórzenia podstawowej wiedzy i umiejętności, niezbędnych do pomyślnego rozpoczęcia pierwszych lat szkolnych dziecka.

Porusz umysł - program

Jest to program komputerowy wspomagający rozwój psychoruchowy dzieci i młodzieży. Kierowany jest do wszystkich w celu podniesienia umiejętności szkolnych, zapobiegania deficytom, osiągania sukcesów, podnoszenia motywacji do zdobywania wiedzy w sposób szybki i trwały. Ćwiczenia i zadania są formą treningu, który wydobywa potencjał intelektualny dziecka i rozwija go wszechstronnie.

Ściągnij wersję DEMO programu Porusz umysł

Potęga rozumu - program

• symulacja 12 ciekawych problemów do rozwiązania
• wskazanie metod kreatywnego i niestandardowego rozwiązywania problemów
• nauka logicznego myślenia
• zwiększenie ilorazu inteligencji IQ, 
• doskonały program dla uczniów, studentów i wszystkich tych, którzy chcą stawić czoła wymogom XXI wieku

Potęga rozumu dla dzieci

Zbiór wielu ciekawych i wciągających zagadek fabularnych. Każda zagadka to oddzielna historia, której pomyślne zakończenie zależy od inwencji gracza. W każdej łamigłówce dzieci mają do wykonania wciągające zadanie, wymagające pomysłowości, sprytu i inteligencji.

Zastosowanie programów komputerowych w rozwoju inteligencji dziecka

• Odpowiednio przygotowane Komputerowe Programy Inteligencji mogłyby służyć jako optymalny sposób dostarczania dziecku informacji z różnych dziedzin nauk, począwszy od nauki czytania, matematyki kończąc na pomnażaniu wiedzy z wszystkich dziedzin obejmujących szkolną edukację. 

Przykładowe  programy  komputerowe:

Akademia Umysłu:

Akademia Umysłu to seria nowoczesnych programów edukacyjnych i gier rozwijających możliwości umysłu osób w każdym wieku. Skierowane są do wszystkich, którzy chcą rozwinąć kluczowe umiejętności intelektualne potrzebne w szkole czy w pracy zawodowej, a także zdobywać wiedzę w szybki i trwały sposób.

Programy z serii Akademia Umysłu to również bardzo dobra pomoc dla nauczycieli, pedagogów i psychologów pracujących z dziećmi i młodzieżą. Mogą stanowić nieocenioną pomoc dydaktyczną, np. jako element uzupełniający program zajęć terapeutycznych.

Akademia Umysłu - pamięć:

Sprawdzone metody i ćwiczenia, które wzmocnią i usprawnią Twój proces zapamiętywania. Dotychczas ukazały się dwie niezależne edycje tych programów. Są równorzędne pod względem trudności.

Akademia Umysłu - koncentracja

Sprawdzone metody i ćwiczenia, które rozwiną i wzmocnią Twoją umiejętność skupienia uwagi. Przeznaczone są dla dzieci, młodzieży, osób aktywnych zawodowo, jak również i dla seniorów – każdy znajdzie w nich coś dla siebie.

Akademia umysłu – szybkie czytanie

Sprawdzone metody i ćwiczenia, które polepszą Twoją sprawność czytania i przyswajania informacji. Przeznaczone są dla dzieci, młodzieży, osób aktywnych zawodowo, jak również i dla seniorów – każdy znajdzie w nich coś dla siebie.

Więcej informacji o Akademii Umysłu

Sztuczna Inteligencja – program Snikers

• Snikers 4.0 jest próbą stworzenia myślącego programu. Poprzez zastosowanie skomplikowanych algorytmów kojarzenia faktów, symulowania pamięci, generowania odpowiedzi program może być inteligentnym

•  Snikers jest programem rozrywkowym mającym na celu rozmowę z ludźmi. Nasze wypowiedzi wypisujemy na klawiaturze, a wypowiedzi Snikersa możemy przeczytać na ekranie monitora

Sztuczna Inteligencja

Inteligencja Sztuczna – rozwiązywanie problemów sposobami wzorowanymi na naturalnych działaniach i procesach poznawczych człowieka za pomocą symulujących je programów komputerowych

Cztery kategorie pola działania sztucznej inteligencji:

• Systemy myślące jak ludzie

• Systemy działające jak ludzie

• Systemy myślące racjonalnie

• Systemy działające racjonalnie

I. Systemy myślące jak ludzie:

• uczynienie komputerów myślącymi – „maszyny z mózgiem”
• automatyzacja czynności, które zwykle uważamy za ludzkie myślenie, np. podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, uczenie się

II. Systemy działające jak ludzie:

• tworzenie maszyn mających funkcje, które wymagają inteligencji, jeśli są wykonywane przez człowieka
• badania, jak uczynić komputery zdolnymi do wykonywania rzeczy, które w tym momencie są lepiej wykonywane przez ludzi

III. Systemy myślące racjonalnie:

• badanie zdolności i procesów myślowych poprzez stosowanie modeli obliczeniowych
• badanie obliczeń, które czynią je zdolnymi do postrzegania, wnioskowania i działania

IV. Systemy działające racjonalnie:

• dziedzina badań mających na celu wyjaśnienie i emulację inteligentnego zachowania w terminach procesów obliczeniowych
• gałąź informatyki dotycząca automatyzacji inteligentnego zachowania

Jak rozwijać umysł dziecka?

Zadowolenie z siebie jest najważniejszą składową sukcesu w nauce

Wyrasta ono z zaufania do własnego umysłu, do jego możliwości przyswojenia sobie tego, co ważne

Każde dziecko ma wiele nie dostrzeżonych zalet i umiejętności

Zadaniem rodzica i nauczyciela jest odkryć ten niepowtarzalny potencjał i zrozumieć, jak bardzo są inteligentne 

Konieczne jest :

• wzbudzać w dziecku ciekawość
• stymulować je do działania
• kierować jego edukacją, ale również pozostawiać miejsce na błędy i próby ich poprawy

Rozwiązywanie problemów przez dzieci

Najlepszym sposobem kształtowania postawy badawczej dziecka i rozwijania jego inteligencji jest  rozwiązywanie przez nie problemów. Obowiązkiem nauczycieli i rodziców jest stwarzanie sytuacji, które umożliwią wykorzystanie już nabytych umiejętności w nowych problemowych sytuacjach.

Problem to zadanie wymagające pokonania jakiejś trudności o charakterze praktycznym lub teoretycznym przy udziale aktywności badawczej podmiotu.

Rozwiązywanie problemów może być czynnikiem integrującym różne elementy wielostronnego procesu edukacji. Szukanie odpowiedzi na pytania problemowe wywołuje u dziecka uczucie ciekawości i radości z pomyślnego rozwiązania.

Aktywność dziecka jest więc warunkiem efektywności jego uczenia się

Wyróżnia się kilka rodzajów aktywności:

percepcyjna

percepcyjno-motoryczna

umysłowa

emocjonalno-motywacyjna

Mowa i myślenie u dziecka wg Piageta

 Jean Piaget (1896 - 1990)

Psycholog, biolog i epistemolog szwajcarski,

znany przede wszystkim z teorii rozwoju poznawczego, która zrewolucjonizowała sposób myślenia o dziecięcym umyśle

Piaget wyróżnił fazy rozwoju mowy i myślenia u dziecka:

Faza I – sensoryczno-motoryczna;

0-2 roku życia

dzieci zbierają doświadczenia dotyczące świata za pomocą zmysłów

Faza II – przedoperacyjna:

2-7 roku życia

uaktywnia się wyobraźnia dziecka

dziecko postrzega świat w sposób egocentryczny

Faza III – faza operacji konkretnej:

7-11 roku życia

dziecko pojmuje związki przyczynowo-skutkowe

nadal problemy z pojęciami abstrakcyjnymi

Faza IV – faza operacji formalnych

od 12 roku życia

dziecko zaczyna myśleć abstrakcyjnie

Jak inteligencja zanika z wiekiem

• Sprawność umysłu człowieka zmniejsza się w miarę starzenia

• Mózg osiąga swą największą moc miedzy 20 a 25 rokiem życia

• Większość umiejętności zawodowych zależy jednak od wieloletniego doświadczenia, dlatego też ludzie pozostają kompetentnymi pracownikami nawet po 60

• Osłabienie zdolności umysłowych daje o sobie znać w testach: Symbole Cyfr, Klocki i Porządkowanie Obrazków

Skala ilorazu inteligencji

Inteligencja a dziedziczenie

Psychologowie próbując odpowiedzieć na pytanie co jest ważniejsze w rozwoju psychicznym człowieka – dziedziczność czy środowisko, podzielili się na dwa obozy – natywistyczny i środowiskowy.

Natywiści

Psychika człowieka jest dziedzicznie zdeterminowana

Inteligencja nie poddaje się wpływom środowiska, jest niezmienna

Zwolennicy teorii środowiskowej

Psychika człowieka jest całkowicie wyznaczona przez wpływy środowiska

Zdolności umysłowe człowieka można dowolnie zmieniać i kształtować



Obecnie, istnieje wśród psychologów zgodność, co do tego, że oba czynniki, zarówno dziedziczność i środowisko, są niezbędne dla rozwoju psychicznego człowieka.

 +

Argumenty przeciw testom inteligencji

Mierzą wyłącznie aktualne możliwości umysłowe człowieka, a nie jego potencjał

Nie wyjaśniają przyczyn zachowania intelektualnego

Zawierają często zadania, które wydają się mieć niewiele wspólnego z pomiarem zdolności umysłowych

Na wynik badania wpływ ma wiele innych czynników, takich jak poziom motywacji, dotychczasowe doświadczenie, praktyka w rozwiązywaniu testów

Argumenty przemawiające za testami inteligencji

• Mierzą one inteligencję ogólną, która charakteryzuje się względną stałością i odpowiedzialny jest za nią w głównej mierze czynnik genetyczny

• Ogrywają zasadniczą rolę w edukacji, pozwalają poznać indywidualne predyspozycje uczniów

• Ukazują związek między zdolnościami umysłowymi a szczególnymi predyspozycjami do wykonywania danego zawodu

• Umożliwiają nam zrozumienie natury różnic w myśleniu pomiędzy ludźmi

Matryce Ravena

Dzięki temu testowi uzyskuje się informacje o wartości u danej osoby - tzw. czynnika g, ogólnego czynnika inteligencji.

Skala Wechslera

Zawiera zarówno testy werbalne, jak i niewerbalne, angażuje rożne funkcje intelektualne – umożliwia wszechstronną  diagnozę intelektu, z uwzględnieniem różnic wewnętrznych danej osoby

Skala Inteligencji Wechslera dzieci

WISC-R składa się z sześciu testów słownych (Wiadomości, Podobieństwa, Arytmetyka, Słownik, Rozumienie oraz Powtarzanie Cyfr jako test zastępczy) i sześciu testów bezsłownych (Uzupełnianie Obrazków, Porządkowanie Obrazków, Wzory z Klocków, Układanki, Kodowanie oraz Labirynty jako test zastępczy)

Skala Inteligencji Wechslera dorośli

WAIS-R(PL) składa się z sześciu testów słownych (Wiadomości, Powtarzanie Cyfr, Słownik, Arytmetyka, Rozumienie, Podobieństwa) oraz pięciu testów bezsłownych (Braki w Obrazkach, Porządkowanie Obrazków, Klocki, Układanki, Symbole Cyfr). Wyniki surowe w poszczególnych testach zamienia się na wyniki przeliczone (dla każdej grupy wieku jest oddzielna tabela przeliczeniowa), a następnie oblicza się ilorazy inteligencji w Skalach Słownej, Bezsłownej i Pełnej oraz w czynnikach: Rozumienie Werbalne, Organizacja Percepcyjna, Pamięć i Odporność na Dystraktory.

Testy pomysłowości

Wymyślanie niezwykłych zastosowań przedmiotów
Podawanie konsekwencji niezwykłych wydarzeń
Np. „Test Niezwykłych Zastosowań” wprowadzony przez Torrance’a

Przykładowe pytanie

„Co by było, gdyby ludzie przestali potrzebować snu?”

Testy interpretacji

Przedstawia się badanemu wieloznaczny materiał prosząc o podanie jego potencjalnego znaczenia

Przykład zadania:

Interpretacja plam Rorschacha

Znajomość reguł społecznych

Bada się ją najczęściej w sposób werbalny

Ocena lub właściwe sposoby postępowania w określonych sytuacjach

np.: test „Rozumienie” ze skal Wechslera


Przykład zadania:


"Co powinieneś zrobić, gdy znajdziesz w sklepie czyjś portfel lub notes?”

„Dlaczego powinno się dotrzymywać obietnicy?”

Percepcja społeczna

Zadania badające zdolność do trafnego spostrzegania innych ludzi
Rozpoznawanie treści społecznych przedstawionych na rysunkach lub fotografiach
Np.: „Test Twarzy”, test „Grupowanie Form Ekspresji”

Przykład zadania:


Rozpoznaj emocje

Testy przestrzenne

Materiał zadań stanowią rysunki przedstawiające perpektywicznie układy trójwymiarowe z klocków

Np.: test „Piramidy z Klocków”, testy „Wyobraźnia przestrzenna”

Przykład zadania:

Poniżej widzisz widoki z 3 stron
tej samej figury przestrzennej
zbudowanej z sześcianików.
Narysuj figurę przestrzenną.

Testy analizy i syntezy wzrokowej

Wymagają od badanego wyodrębnianie części w złożonych układach

Np.: test „Szybkość i Dokładność Biurowa”, „Identyczne formy”, „Szybkość postrzegania”

Przykład zadania:

ZRÓB TEST NR 1

ZRÓB TEST NR 2

Szyfry

Są to zadania wymagające rozkodowywania szyfrów

Przykład zadania


S T O L I C A A M A R A N T
2 1  8 4  3 7 9 9  5  9 6  9 0  1

STAROSTA
……………

Odpowiedź: 21968219

Analogie werbalne

Pomiar zdolności abstrakcyjno – logicznych – czyli rozumowania na materiale abstrakcyjnym, jakie stanowią relacje, pojęcia i sądy

Analogie werbalne:
Zadania najczęściej stosowane w testach zdolności
Znajdują się w większości wielowymiarowych skal

Przykład zadania


Badany ma za zadanie uzupełnić analogie, np.:

Narzędzie – młotek

1. Stół – krzesło
2. Zabawka – lalka
3. Broń – żelazo
4. Kołatka – dzwonek

Testy rozumowania

Tekstowe zadania arytmetyczne, przypominające zadania z podręczników szkolnych
Wchodzą w skład skal Wechslera i OTK

Przykład zadania
Wskaż liczbę należącą do tej samej grupy co trzy podane:

6; 183; 426

180  46  8  163

(odpowiedź: 180 – liczby podzielne przez 3)

TEST LICZBOWY

Testy rachunkowe

Wymagają od badanego wykonywania działań arytmetycznych
Mogą mieć charakter otwarty, ale częściej badanemu podaje się odpowiedzi do wyboru
Np. Test „Uzdolnienia Rachunkowe”, część arytmetyczna testu Wechslera

Przykład zadania


Badany ma tak połączyć pewne liczby i znaki, aby tworzyły zapis działania, którego wynik będzie stanowił poszukiwaną poprawną odpowiedź (wybraną z kilku podanych), np.:

1; 8; 9; +; -;

Potencjalne wyniki: 0; 3; 8; 9; 18

Odpowiedź: 1 + 8 – 9 = 0

Testy płynności werbalnej

Badany podaje w stosunkowo niewielkim czasie jak największą liczbę słów spełniających określone wymagania

Przykład zadania


Znajdź słowo, które będzie stanowiło zakończenie pierwszego, a początek drugiego:

PRZY (…) TANG

Odpowiedź: MUS

Testy słownikowe

• Sprawdzają znajomość znaczeń słów
• Najczęściej mają postać zadań zamkniętych, np. część werbalna testu OTK (Ogólny Test Klasyfikacyjny), „Test znajomości słów”, test „Słownik” ze skal Wechslera

Przykład zadania


Które z poniższych słów oznacza coś przeciwnego niż słowo OSPAŁY?

1. Niewrażliwy
2. Smutny
3. Energiczny
4. Zdrowy

Testy stosowane do pomiaru inteligencji

W zależności od tego, jakie składowe inteligencji chcemy badać, stosujemy odpowiednio dobrane testy.
W kolejnych postach przedstawimy różne rodzaje testów stosowanych do pomiaru inteligencji.

Narzędzia testowania

1. Krótka Skala Inteligencji M. Choynowskiego - test umożliwiający sprawdzenie rozumienia przez dziecko prostych zjawisk oraz nabytego w szkole i poza nią zasobu wiadomości z życia codziennego.
2. Test Piętnastu Słów A. Reya - badający zdolność do bezpośredniego zapamiętywania i ogólnie sprawności pamięciowej.
3. Arkusz Zachowania się Ucznia B. Markowskiej - pozwalający na ocenę cech jawnego zachowania się w 5 kategoriach: motywacji do nauki szkolnej, zachowania antyspołecznego, przyhamowania, uspołecznienia i zainteresowań seksualnych.
4. Ogólny Test Klasyfikacyjny (polska adaptacja Army General Classyfication, do badania trzech głównych czynników inteligencji: rozumienia słownego, rozumowania ilościowego i wyobraźni przestrzennej.
5. Test Znajomości Słów M. Choynowskiego, badający zasób rozumianych słów.
6. Test Wiadomości Podstawowych do pomiaru ogólnego zasobu wiadomości z życia i kultury.
7. Myślenie Techniczne (polska adaptacja testu K. Benetta), papierowy test uzdolnienia mechanicznego.
8. Szybkość i Dokładność spostrzegania G. Grimsleya, F.L. Rucha i N.D. Warrena, mierzący zdolności szybkiego i dokładnego spostrzegania drobnych szczegółów lub różnic w materiale pisanym lub drukowanym.
9. Test Kwadratów, badający uzdolnienia przestrzenne, którego pierwowzorem były Figury Rybakowa.
10. Inwentarz Osobowości H.J. Eysencka, przeznaczony do pomiaru 2 czynników: neurotyczności i ekstrawersji - introwersji.
11. Skala Temperamentów L.L. Thurstone'a (adaptacja Thurstone Temperament Schedule) do pomiaru następujących cech temperamentu

Diagnoza inteligencji

Do dyspozycji diagnostyki mamy wiele skal pozwalających zmierzyć poziom funkcjonowania dzieci i młodzieży w obszarach ujętych w diagnozie inteligencji:

• Skalę Iny Uzgiris i J.Mc.V. Hunta.
• Skalę pomiaru Inteligencji Małych Dzieci.
• Skalę Stanforda-Bineta.
• Skalę D. Wechslera do pomiaru inteligencji.
• Skalę Snijders-Oomen.
• Skalę R.G. Litera.

Co wspólnego z inteligencja maja poradnie psychologiczno - pedagogiczne?

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne:

• Poradnictwem psychologiczno-pedagogicznym w resorcie edukacji zajmują się przede wszystkim publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne podlegające kuratoriom oświaty
•  Możliwość korzystania z ich usług jest dobrowolna i bezpłatna
• Funkcjonują one na terenie całego kraju i obejmują swym działaniem dzieci i młodzież w wieku od 0 - 19 lat, ich rodziców lub opiekunów oraz nauczycieli i wychowawców
• Celem pracy poradni jest wspomaganie właściwego rozwoju i efektywności uczenia się dzieci i młodzieży, pomoc uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu oraz udzielenie dzieciom i młodzieży, ich rodzicom lub opiekunom, nauczycielom i wychowawcom pomocy psychologicznej, pedagogicznej, logopedycznej i rehabilitacyjnej

Diagnoza w poradni:

• Zastosowanie swoje znajduje ona nie tylko w pracy pedagoga, psychologa, logopedy czy innego specjalisty w zakresie pomocy i poradnictwa
• Jest niezbędna do oceny prawidłowego funkcjonowania jednostki na różnych etapach jej życia i rozwoju
• Dobra, rzetelna, obiektywna, skrupulatna i fachowa diagnoza to podstawa jakichkolwiek działań pedagogicznych skierowanych na dziecko, nastolatka czy osobę dorosłą

Dwuczynnikowa koncepcja inteligencji

Dwuczynnikowa koncepcja inteligencji:

• pierwszym psychologiem który zastosował analizę czynnikową był Charles Spearman (1904)
• czynnik g – inteligencja ogólna, bystrość umysłu w nowych sytuacjach
• czynnik s - odpowiedzialny za specyficzne zdolności człowieka

Inteligencja płynna i skrystalizowana

Inteligencja płynna:

utożsamiana jest ze zdolnością wrodzoną i niewyuczoną
określa ona podstawowe i fundamentalne możliwości danej osoby w zakresie przetwarzania informacji
ujawnia się w testach inteligencji polegających przede wszystkim na rozwiązywaniu zadań niewerbalnych


Inteligencja skrystalizowana

obejmuje wiedzę nabytą przez daną osobę
wykazuje się ją w mniejszym stopniu testami niewerbalnymi a w większym np. testami słownikowymi lub testami na zrozumienie tekstu pisanego
w rozwoju inteligencji skrystalizowanej kluczową rolę odgrywa kontekst kulturowy, środowisko i wychowanie

Rodzaje inteligencji

Inteligencja emocjonalna

• Zdolność do postrzegania cudzych emocji
• Zdolność do wyrażania własnych emocji
• Korzystanie z emocji w procesie rozwiązywania problemów i myślenia
• Regulacja swoich stanów emocjonalnych

Inteligencja społeczna

• Stosowny dobór zachowania i sposobu komunikacji
• Umiejętność radzenia sobie z kontaktami interpersonalnymi
• Łatwość współdziałania z ludźmi

Inteligencja praktyczna

• Umiejętność uczenia się na własnych doświadczeniach
• Zdolność do rozwiązywania problemów mocno osadzonych w kontekście